قدس آنلاین؛ رضا تویسرکان‌منش امروز در نشست خبری مجازی درباره درخواست ستاد مبارزه با مواد مخدر مبنی بر در اولویت قرار گرفتن واکسیناسیون معتادان متجاهر که در مراکز ماده ۱۶ نگهداری می‌شوند، اظهار کرد: معتادان به مواد مخدر به دلیل استفاده از مواد و شرایط نامناسب زندگی، تغذیه و سکونت، دچار ضعف سیستم ایمنی هستند.

مدیرکل درمان و حمایتهای اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر افزود: سیستم ایمنی بدن، مهمترین سد دفاعی در برابر ویروس کرونا است و با ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، فرد مستعد ابتلا به بیماری می‌شود بنابراین این افراد طبق پروتکل ملی که برای واکسیناسیون وجود دارد، بعد از کادر درمان، به نوعی مانند بیماران پیوندی و دیالیزی جزء گروه‌های آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند و خود به خود در اولویت دریافت واکسن قرار می‌گیرند.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: به منظور رعایت حقوق انسانی و حقوق بشر، موظف هستیم که شرایط بهداشتی را برای مددجویانی که در مراکز بازپروری اعتیاد، نگهداری می‌شوند، فراهم کنیم.

وی ادامه داد: برای قطع زنجیره انتقال ویروس، لازم است تعداد زیادی از افراد در کشور واکسینه شوند، معتادان جمع‌آوری شده بعد از مدتی (حداکثر یک سال) از مراکز جمع‌آوری، رها می‌شوند و در جامعه زندگی خواهند کرد چون امکان دارد این افراد نسبت به سایرین قدری نسبت به وضعیت سلامت خود و رعایت پروتکلهای بهداشتی بی‌تفاوت‌تر باشند، زنجیره انتقال در جامعه توسعه پیدا خواهد کرد بنابراین واکسیناسیون این افراد هم به نفع خود آنها و هم به نفع جامعه است.

تویسرکان‌منش تصریح کرد: از طرف دیگر کل جمعیت این افراد که در سال ۹۹ در مراکز ماده ۱۶ نگهداری شدند، حدود ۵۸ هزار نفر است بنابراین سهمیه بالایی از واکسن نیز نخواهند داشت و ان‌شاءالله با توجه به قولهای مسئولان کشور مبنی بر تولید واکسن داخلی با حجم انبوه در خرداد ماه، بخش قابل توجهی از سهمیه واکسن به این افراد اختصاص پیدا نمی‌کند، از طرفی تمایل داریم تمام افرادی که با این معتادان مذکور در تماس هستند و حتی افرادی که در مراکز ماده ۱۵ (کمپهای اختیاری) فعالیت دارند و به نوعی خدمت ارائه می‌دهند نیز در اولویت دریافت واکسن قرار گیرند.

مدیرکل درمان و حمایتهای اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر متذکر شد: با توجه به واریانتهای جدیدی که مرتب درباره ویروس کرونا کشف می‌شود، این نگرانی وجود دارد که حتی با رعایت دقیق پروتکلهای بهداشتی در مراکز نگهداری معتادان متجاهر، امکان ابتلا و سرایت بیماری وجود داشته باشد بنابر این دلایل، از وزارت بهداشت خواستیم که مددجویان را در اولویت دریافت واکسن کرونا قرار دهند.

این مقام مسئول درباره داروی جدیدی به نام بوپرنورفین که قرار است برای درمان اعتیاد از آن استفاده شود، گفت: استراتژی دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر در بحث درمان، تنوع‌بخشیدن به روشهای دارویی و غیردارویی است، سالهای گذشته به دلیل اینکه اعتقاد بر این بود از فرم آسیب‌رسان اعتیاد به سمت فرمهای کم‌خطرتر حرکت کنیم و کنترل بیماری‌های عفونی مانند HIV را در معتادان تزریقی داشته باشیم، بحث جایگزینی مواد با داروهایی مانند متادون شکل گرفت، توسعه پیدا کرد، بسیار موفق بود و منجر به این شد که موج  انتشار HIV، در کشور در معتادان تزریقی کنترل شود.

وی ادامه داد: البته در یک دهه گذشته به نوعی شاید، وابستگی ما به درمانهایی مانند استفاده از متادون افزایش پیدا کرد و به نوعی عمده درمان کشور، با استفاده از متادون و شربت تریاک انجام شد که این خلاف روند جهانی است و در دنیا معمولاً داروهای متنوع با روشهای مختلف غیردارویی وجود دارد که به اقتضاء هر فرد (شرایط جسمی، روحی و کاری) و با تشخیص درمان‌گر و توافق مددجو، این روش انتخاب می‌شود.

تویسرکان‌منش بیان کرد: از سال گذشته استراتژی جدید ستاد مبارزه با مواد مخدر، تنوع‌بخشیدن به روشهای درمانی دارویی و غیردارویی است، دارویی به نام "بوپرنورفین" شاید داروی قدیمی نگهداری، سم‌زدایی و درمان اعتیاد باشد اما در ایران دسترسی به فرم محدودی از این دارو داریم و این دارو نسبت به سایر داروهای مشابه مانند شربت تریاک و متادون گران است.

مدیرکل درمان و حمایتهای اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر عنوان کرد: ما با هماهنگی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و مراکز تحقیقاتی، در مراحل تولید این دارو، در حال انجام تغییراتی هستیم که با قیمت ارزان‌تر و کیفیت مناسب‌تر در بازار تولید شود همچنین سایر فرمهای موجود از این دارو مانند تزریقی و ... در حال تولید و ترویج است و قصد داریم سهم بیشتری از درمان اعتیاد را به داروهای جدیدتر از جمله "بوپرنورفین" اختصاص دهیم.

این مقام مسئول متذکر شد: از طرفی داروهای گیاهی مؤثری که مراحل علمی تولیدشان را سپری کردند و مجوزهای لازم را گرفتند یا در حال اخذ هستند، در حال ورود به بازار است.

وی با بیان اینکه خط قرمز ستاد مبارزه با مواد مخدر این است که هر روش درمانی در درمان کاهش آسیب باید مبتنی بر شواهد علمی کافی باشد و مجوزهای لازم را اخذ کند، گفت: اغلب داروهای گیاهی که در مراکز غیرمجاز و عطاری‌ها با عنوان "داروی ترک اعتیاد" توزیع می‌شود، داروی غیر مفید بوده و دارای ترکیبات مضری هستند اما مجموعه‌های علمی مانند پژوهکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی و برخی از شرکتهای دانش‌بنیان زیر پوشش معاونت علمی ریاست جمهوری موفق شدند فرمولهایی را از داروهای بومی کشور تولید کنند که در مراحل آزمایشگاهی و کارآزمایی بالینی اثربخشی خود را در برخی جنبه‌های درمان و کاهش آسیب نشان دادند و مورد حمایت ستاد مبارزه با مواد مخدر قرار خواهند گرفت.

تویسرکان‌منش تأکید کرد: برای درمان اعتیاد یک روش منحصر به فرد برای همه نداریم یعنی اگر یک داروی گیاهی وارد بازار شد مفهوم آن این نیست که برای تمام افراد، سنین و تمام اعتیاد به مواد مخدر مانند روان‌گردان و سایر مخدرها مؤثر است، این داروها باید تحت نظارت و با تجویز پزشک همراه با درمانهای روانشناسانه، همراهی مددجو و حمایتهای اجتماعی به کار گرفته شوند تا بتوانند اثرات مضر استفاده از مواد را کاهش دهند بنابراین داروی بوپرنورفین اگرچه داروی جدید نیست اما در آن تکنولوژی جدید به کار گرفته می‌شود، میزان و تولید تیراژ آن بالا خواهد رفت، قیمت آن پایین خواهد آمد، اشکال و فرمهای جدیدی از این دارو با اثرات طولانی‌تر و استفاده راحت‌تر به کار گرفته خواهد شد.

مدیرکل درمان و حمایتهای اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر یادآور شد: قصد داریم سهم داروهای نوین را در درمان اعتیاد در کشور بالا ببریم و این وابستگی بیش‌ از حد پیش‌آمده به داروهایی مانند متادون را کاهش دهیم.

این مقام مسئول در پاسخ به سؤالی مبنی بر عرضه دارویی به نام "اینوو ایپومد" در داروخانه‌ها اظهار کرد: از گیاه شاهدنه در گذشته‌های نه چندان دور، استفاده‌های متعدد صنعتی و طبی می‌شده است؛ این گیاه که به نوعی مادر و منشاء حشیش است، دارای فرآورده‌ها متعددی است که برخی از این مواد، ایجاد اثرات توهم‌زایی می‌کنند و معروف‌ترین آن ترکیبی به نام THC است که این ترکیب، ترکیب اصلی موادی مانند ماری‌جوانا را ایجاد می‌کند اما ترکیبات دیگر در این گیاه وجود دارد که ادعا می‌شود کاربردهای پزشکی دارند.

وی افزود: مراکز تحقیقاتی در دنیا روی کاربردهای این فرآورده کار کردند، در برخی از موارد معدود می‌تواند کاربرد پزشکی داشته باشد اما هنوز مورد تأیید مراجع رسمی دنیا مانند سازمان بهداشت جهانی و FDA قرار نگرفته است، چند ما پیش مطلع شدیم فرآورده‌ای در داروخانه‌ها توزیع شده که ظاهراً از عصاره گیاه شاهدانه در آن به کار رفته که بلافاصله وارد عمل شده و طبق مطالعات، مشخص شد مجوز تولید و توزیع توسط سازمان غذا و داروی ایران تحت عنوان فرآورده گیاهی و مکمل داده شده و از لیست داروهای تحت کنترل آنها خارج شده بود.

تویسرکان‌منش بیان کرد: طبق بررسی بیشتر، متوجه شدیم که هماهنگی با دبیرخانه ستاد صورت نگرفته است، ادعا شده که این دارو خاصیت تسکینی دارد و به عنوان مسکن در دردها به کار می‌رود اگرچه در بروشور دارو، ادعای ۹‌گانه و خواصی مبنی بر ضد سرطان بودن و پیشگیری از گسترش تومور دیده شده که هیچ کدام مبنای علمی ندارد، به همین دلیل به فوریت، مکاتباتی با وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو انجام داده و سؤالاتی مطرح کردیم که در صورت وجود مستندات علمی مبنی بر تأثیر این دارو در تسهیل دردها و اثرات روی تومورها، این مستندات برای ما ارسال شود همچنین مراجع ذی‌ربط را در جریان گذاشتیم.

مدیرکل درمان و حمایتهای اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر با بیان اینکه دبیرخانه این ستاد با توزیع اینگونه داروخانه‌ها مخالف است، گفت: شواهد علمی متقنی برای کاربرد پزشکی حشیش وجود ندارد و مقالات علمی محدود در این رابطه نیز در حجم بسیار محدود استفاده شده و هیچ تأیید علمی برای آن گواه نیست، گرچه در این دارو (اینوو ایپومد) ادعا می‌شود میزان ماده روان‌گردان (THC) ناچیز یا صفر است اما نگرانی کنترل این دارو و آزمایش برای سنجدین آن را داریم همچنین حتی اگر این دارو خاصیت تسکینی داشته باشد، اساساٌ نیازی به مسکن جدید با منشاء شاهدانه در کشور وجود ندارد، از نظر پزشکی آنقدر دست ما باز است که نیاز به ایجاد نگرانی جدید مبنی بر توزیع داروی حشیش وجود دارد، این دارو، داروی حشیش نیست و عصاره این دارو می‌تواند از گیاه شاهدانه استخراج شود.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: در مجموع این دارو که تحت عنوان گیاهی توزیع شده، متأسفانه با مجوز مراجع رسمی صورت گرفته و بر اساس گزارشات واصله، شرکت تولید و توزیع‌کننده از طریق ویزیتورهای خود در حال توجیه همکاران پزشکی برای تجویز این دارو هستند گرچه خوشبختانه استقبالی از این دارو روی نداده اما همچنان نگران هستیم که میزان ماده THC این دارو، از میزان مجاز بیشتر باشد و ایجاد اثرات روان‌گردانی و وابستگی مخصوصاً در قشر جوان و نوجوان و احیاناً دانش‌آموزان و دانشجویان داشته باشد و از مراجع ذی‌ربط در وزارت بهداشت و سایر مراجع می‌خواهیم کنترل بیشتری روی داروهای تحت کنترل داشته باشند.

وی تصریح کرد: افزودن داروهای مخدر مانند کدئین و ترکیبات تریاک به داروهای معمول، از نظر ما جایگاهی ندارد، استفاده از گیاه شاهدانه و ترکیبات داخل آن، مصارف پزشکی تأییدشده‌ای ندارد، در مجموع نیاز به ایجاد نگرانی جدید در جامعه نیست و نظر ما این است که از تولید و توزیع این دارو جلوگیری شود.